บทบาท “เทคโนโลยี” มีความโดดเด่น กล่าวคือ การใช้ความรู้และประสบการณ์ทางวิทยาศาสตร์ในการพัฒนาวิธีการแก้ปัญหาทางเทคนิคต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการเกษตร ความจริงความรู้ในทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีทางการเกษตรมีอยู่มากพอสมควร เพียงแต่ต้องคัดเลือกความรู้ที่มีความเหมาะสมมาใช้ ตลอดจนวิธีการที่เหมาะสมในการใช้เท่านั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระบรมราโชวาทว่า “เทคโนโลยีนั้น โดยหลักการ คือ การทำสิ่งที่มีอยู่ให้เกิดเป็นสิ่งที่นำมาใช้ประโยชน์ได้ ดั้งนั้น เทคโนโลยีที่ดีสมบรูณ์แบบจึงควรจะสร้างสิ่งที่จะใช้ประโยชน์ได้อย่างคุ้มค่า และมีความสูญเปล่าหรือความเสียหายเกิดขึ้นน้อยที่สุด”
“ เทคโนโลยี ” ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง...
พระราชดำรัส เมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน 2542
“ เศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาชี้ถึงแนวการดำรงอยู่และปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับตั้งแต่ครอบครัว ระดับชุมชนจนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและการบริหารประเทศให้ดำเนินไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อให้ก้าวหน้าทันต่อยุคโลกาภิวัตน์ ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจำเป็นที่จะต้องมีระบบภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี พอสมควรต่อการมีผลกระทบใดๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนี้จะต้องอาศัย ความรอบรู้ ความรอบคอบ ความระมัดระวังอย่างยิ่งในการนำวิชาการต่างๆ มาใช้ในการวางแผนและการดำเนินการทุกขั้นตอน ขณะเดียวกันจะต้องเสริมสร้างพื้นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ของรัฐ นักทฤษฎีและนักธุรกิจในทุกระดับให้มีสำนึกในคุณธรรมความซื้อสัตย์สุจริตและให้ความรอบรู้ที่เหมาะสม ดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติปัญญาและความรอบคอบ เพื่อให้สมดุลและพร้อมต่อการรองรับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และกว้างขวาง ทั้งด้าน วัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกได้เป็นอย่างดี ”
เศรษฐกิจพอเพียงที่พระบาทสมเด็จพระหัวเจ้าอยู่หัวทรงพระราชทานนี้ คือ การดำเนินชีวิตที่ยึดเส้นทางสายกลางคือความพอดี ความพอเพียงในการดำเนินชีวิตประกอบด้วยหลักสำคัญ 6 ประการ คือ
(1.) ความพอดีด้านจิตใจ (2.) ความพอดีด้านสังคม (3.) ความพอดีด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (4.) ความพอเพียงด้านการศึกษา (5.) ความพอดีด้านเทคโนโลยีและเงินทุน คือ รู้จักใช้เทคโนโลยีสอดคล้องกับความต้องการและการพัฒนาเทคโนโลยีจากภูมิปัญญาชาวบ้านของเราเอง และสอดคล้องเป็นประโยชน์ต่อสภาพแวดล้อม (6.) ความพอเพียงด้านเศรษฐกิจปัจจัยที่ก่อให้เกิดความพอเพียงทางเศรษฐกิจ ทฤษฎีใหม่ให้แง่คิดเกี่ยวกับปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดความพอเพียงทางเศรษฐกิจ ได้แก่ ปัจจัยดังต่อไปนี้ (1.) ปัจจัยด้านที่ดิน (2.)ปัจจัยด้านทรัพยากรมนุษย์ (3.) ปัจจัยด้านการอนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (4.) ปัจจัยด้านทุนและเทคโนโลยีที่เหมาะสม เทคโนโลยีที่เหมาะสมเป็นปัจจัยสำคัญชนิดหนึ่งที่ก่อให้เกิดเศรษฐกิจพอเพียง ควรเลือกใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสม เพื่อสร้างเสริมความรู้ในการทำมาหากิน และการทำการเกษตร โดยนำภูมิปัญญาที่ได้รับสืบทอดกันมาในท้องถิ่นนำมาประยุกต์ใช้ เพราะเทคโนโลยีที่ใช้ในการผลิต เพื่อดำรงชีวิตและการจัดการล้วนแต่เริ่มจากความเข้าใจพื้นฐานที่เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่นำมาปรับใช้ตามการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมและการประกอบอาชีพของราษฎรแต่ละภูมิภาค (5.) ปัจจัยด้านการศึกษา (6.) ปัจจัยด้านจิตใจ (7.) ปัจจัยด้านทัศนคติและค่านิยม (8.) ปัจจัยทางด้านสังคม
เทคโนโลยี มิติใหม่สำหรับการพัฒนาประเทศ
สำหรับในปัจจุบันนี้นั้น ไม่มีข้อสงสัยใดๆเลยว่า ขีดความสามารถทางเทคโนโลยี(Technological capability) คือ ปัจจัยซึ่งตัดสินเด็ดขาดในทุกๆด้าน ของความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ไม่ว่าจะเป็นในด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคม ด้านการเมือง และด้านทหาร ข้อได้เปรียบ ข้อเสียเปรียบระหว่างประเทศ มิได้ถูกกำหนดโดยความอุดมสมบรูณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ ความกว้างใหญ่ไพศาลของดินแดน หรือจำนวนของประชากร แล้วหากถูกกำหนดโดยขีดความสามารถในทางเทคโนโลยี และพลังความก้าวหน้าของขีดความสามารถดังกล่าว ซึ่งแต่ละประเทศมีอยู่ ประเทศใดมีขีดความสามารถทางเทคโนโลยีสูง และมีพลังความก้าวหน้าในทางเทคโนโลยีสูง ประเทศนั้นก็มีข้อได้เปรียบ ในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ประเทศใดมีขีดความสามารถต่ำก็เป็นฝ่ายเสียเปรียบในทุกๆ ด้าน ด้วยเหตุนี้ เราอาจกล่าวได้ว่า เทคโนโลยี คือปัจจัยซึ่งมีความสำคัญเหนือปัจจัยใดๆ ทั้งหมดสำหรับพลังอำนาจของประเทศ
ดังนั้นความสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมก็อาจจะวัดได้จากขีดความสามารถในการพึ่งตนเองในเทคโนโลยี ซึ่งความสำคัญของเทคโนโลยีในฐานะปัจจัยในการผลิตสินค้าและบริการเป็นที่ยอมรับกันแล้วว่าอยู่เหนือกว่าปัจจัยอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นที่ดิน ทุนแรงงานหรือการประกอบการผลิต
การที่โลกตะวันตกมีการพัฒนาเศรษฐกิจอย่างรวดเร็วและยั่งยืนตลอดเวลากว่า 2 ศตวรรษที่ผ่านก็เนื่องมาจากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในระหว่างช่วงเวลาเดียวกัน ประเทศต่างๆ ในโลกตะวันตกไม่เพียงแต่ใช้เทคโนโลยีในระหว่างช่วงเวลาเดียวกัน ประเทศต่างๆในโลกตะวันตกไม่เพียงแต่ใช้เทคโนโลยีเป็นปัจจัยหลักหลักในการผลิตเท่านั้น หากยังได้ “ผลิต” เทคโนโลยีขึ้นมาอีกด้วย ทั้งนี้โดยผ่านการศึกษาค้นคว้าทางวิทยาศาสตร์และการวิจัยและพัฒนาองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์เป็นเทคโนโลยีจนกระทั่งสามารถพึ่งตนเองได้ในระดับที่พอเพียงสำหรับเป็นรากฐานรองรับการพัฒนาเศรษฐกิจ ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์เกือบทั้งสิ้นได้พัฒนาขึ้นบนข้อสมมุติฐานว่าประเทศต่างๆ มีขีดความสามารถในการพึ่งตนเองในเทคโนโลยีซึ่งมีความก้าวหน้าไปอย่างต่อเนื่อง
หากจะได้มีการวิเคราะห์กันอย่างลึกซึ้งและรอบคอบแล้ว ปัญหาเศรษฐกิจของประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นปัญหาโครงสร้าง หรือปัญหาในเรื่องเสถียรภาพก็ตาม มีต้นเหตุสืบเนื่องมาจากการที่ประเทศไทย มีขีดความสามารถทางเทคโนโลยีอย่างจำกัดและพึ่งตนเองไม่ได้ทางเทคโนโลยี ซึ่งการนี้ย่อมหมายถึงว่าประเทศไทยเราพึ่งตนเองไม่ได้เลยสำหรับสภาพของเศรษฐกิจ ในลักษณะปัจจุบัน ในขณะที่การแก้ไขปัญหาความยากจนและความยากไร้ในพื้นที่ชนบทอาจเรียกว่าล้มเหลว การพัฒนาเศรษฐกิจระดับชาติที่เป็นความภูมิใจในความสำเร็จบางช่วงเวลา โดยแท้จริงก็เป็นเพียง “ภาพลวงตา” เท่านั้น พื้นที่ชนบทยังคงเสียสมดุลทางเศรษฐกิจต่อไปในลักษณะที่เป็นปรากฏการณ์ถาวร ขณะที่เศรษฐกิจระดับชาติยังคงมีความอ่อนแอที่ฐานราก เพราะขีดความสามารถในการผลิตซึ่งพึ่งตนเองทางเทคโนโลยีมีขอบเขตที่จำกัด
แนวพระราชดำริในเรื่องของโครงสร้างเศรษฐกิจนี้ต่อมาได้รู้จักกันในมโนทัศน์ “เศรษฐกิจพอเพียง” ซึ่งขยายความว่า แนวทางการพัฒนาที่จะนำความมั่นคงและยั่งยืนมาสู่สังคมไทยนั้น จำเป็นจะต้องตั้งอยู่บนพื้นฐานของ “ความพอเพียง” ซึ่งหมายถึง “การพอมีพอกิน”ที่เกิดจากการพึ่งตนเองเป็นสำคัญ ทั้งในระดับบุคคลชุมชนและระดับประเทศเป็นเบื้องต้นก่อน
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดำริว่า เศรษฐกิจธุรกิจแต่อย่างเดียวนั้นไม่สามารถทำให้คนไทยพึ่งตนเองได้ และทรงเห็นว่า ถ้าหาก “เศรษฐกิจพอเพียง” มีสัดส่วนเพียงร้อยละ 25 ของระบบเศรษฐกิจ ประเทศไทยก็มีความมั่งคงในการพัฒนาเศรษฐกิจแล้ว การกำหนดรากฐานของโครงสร้างเศรษฐกิจแห่งประเทศไทยด้วยมโนทัศน์ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามนัยข้างต้นนี้ เป็นการอภิวัฒน์แนวความคิดทางเศรษฐศาสตร์ที่มีความสำคัญ สามารถนำไปใช้กับกลุ่มประเทศที่มีขีดความสามารถในการพึ่งตนเองทางเทคโนโลยีในระดับต่ำได้โดยทั่วไปที่แสวงหา “ความพอมีพอกิน” ของราษฎรส่วนใหญ่และ “ความสงบสุข” ของสังคมเป็นส่วนรวม
“แบบจำลองทางเศรษฐกิจ” ตามพระราชดำริเน้นทั้งความสำคัญและความจำเป็นที่จะต้องสร้างความแข็งแกร่งให้แก่การเกษตรของไทย การพัฒนาเกษตรให้มีความเข้มแข็งเพียงพอ ย่อมต้องการปัจจัยบางประการซึ่งทำหน้าที่เป็นแกนของกลไกของพัฒนา ปัจจัยดังกล่าวนี้มีความสำคัญต่อการปรับปรุงแก้ไขในทุกๆปัญหาอันเกี่ยวกับการเกษตรไม่ว่าจะเป็นในเรื่องดิน, น้ำ, กรรมวิธีการผลิต, การกำจัดศัตรูพืช ฯลฯ หรือในเรื่องของการค้นคว้าทดลอง และจุดอ่อนในปัจจัยดังกล่าวนี้ก็ คือ จุดอ่อนของการเกษตรในเศรษฐกิจของประเทศไทย
ใน “แบบจำลอง” ตามพระราชดำรินั้น บทบาท “เทคโนโลยี” มีความโดดเด่น กล่าวคือ การใช้ความรู้และประสบการณ์ทางวิทยาศาสตร์ในการพัฒนาวิธีการแก้ปัญหาทางเทคนิคต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการเกษตร ความจริงความรู้ในทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีทางการเกษตรมีอยู่มากพอสมควร เพียงแต่ต้องคัดเลือกความรู้ที่มีความเหมาะสมมาใช้ ตลอดจนวิธีการที่เหมาะสมในการใช้เท่านั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระบรมราโชวาทว่า “เทคโนโลยีนั้น โดยหลักการ คือ การทำสิ่งที่มีอยู่ให้เกิดเป็นสิ่งที่นำมาใช้ประโยชน์ได้ ดั้งนั้น เทคโนโลยีที่ดีสมบรูณ์แบบจึงควรจะสร้างสิ่งที่จะใช้ประโยชน์ได้อย่างคุ้มค่า และมีความสูญเปล่าหรือความเสียหายเกิดขึ้นน้อยที่สุด”
ที่มา:
1.วิภารัช จินนิกร,”เศรษฐกิจไทยปัจจุบัน”.กรุงเทพฯ:หจก.เทคนิค19,2546
2.วิขิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, “นโยบายเทคโนโลยี กับเศรษฐกิจของประเทศไทย”,
สถาบัน วท., 2528.
3.วิขิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกับเศรษฐกิจของประเทศไทย” .กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แสงดาวจำกัด, 2546
นางสาววันทาศิริ สิงห์สถิตย์ รหัส 50199050273
หลักสูตรรัฐประศาสนศาสตร์ (นโยบายสาธารณะ)
คณะ
